Waar blijft: dat Terneuzense Icoon?

Het zou het sluitstuk van Project Veerhaven moeten worden. In 2017 presenteerde Terneuzen project Icoon, een uitkijktoren die nabij Brasserie Westbeer aan de kust moest verrijzen. Wie de toren beklom, bekeek vanaf 25 meter hoogte uit over Westerschelde en Terneuzen. In 2018 willen we gaan bouwen, klonk het destijds ambitieus. We zijn al weer jaren verder. Waar blijft dat Icoon? 

Een uitkijktoren die moest uitgroeien tot beeldmerk van Terneuzen. Wie aan Terneuzen dacht, moest de uitkijktoren in gedachte hebben. Een Eiffeltoren aan de Westerschelde, een baken voor de scheepvaart. Kortom: een Icoon voor Terneuzen. Het project kreeg de naam niet voor niets. Een en ander zou betaald worden met een deel (zeven ton) financiële meevaller van Project Veerhaven en een deel sponsorgeld. Met een krappe meerderheid werd het idee in gang gezet. Een beetje vanuit de gedachte dat je heel soms ook gewoon iets leuks moet kunnen doen. Dat je jezelf als gemeente ook een cadeautje moest durven geven.

Droomtoren
Voor alles moest de toren een eigen creatie zijn. Het ontwerp moest vanuit de bevolking zelf komen. Of het in de vorm van een herinnering, een lied, een schets of een nauwkeurig ontwerp was, alles kon. Terneuzenaren sloegen aan het ontwerpen. Jong en oud tekende, schilderde en kleurde de eigen droomtoren. Een verkiezing werd op poten gezet, een winnaar werd gekozen. Project ICOON (formeel helemaal in kapitalen) heet inmiddels De Driemast naar de gelijknamige winnaar. Een ontwerp van het Gents architectenbureau Adaptief (Laurent Vanhaverbeke en Florence Desmedt.)

"Het ontwerp voor de toren, die tot ‘De Driemast’ werd gedoopt, is een symbolische verwijzing naar drie belangrijke elementen die mede de identiteit van Terneuzen bepaalt. Namelijk de sage van de Vliegende Hollander, de belangrijke positie van het havengebied en de industrie dankzij zijn ligging aan de Westerschelde, en de herinnering aan de afgebroken watertoren", schrijft de gemeente zelf.

Zo goed als vanaf de start liep het project vertragingen op. De datum tot wanneer ontwerpen ingediend konden worden, werd herhaaldelijk vooruitgeschoven. Corona sloeg ook hier een forse deuk in de planning. De gehoopte einddatum en daarmee de koppeling met Project Veerhaven werd losgelaten. De onthulling van het Icoon zou moeten samenvallen met het openen van de Nieuwe Sluis, was de nieuwe gedachte. En ineens waren we jaren verder en bevond de gemeente zich in geheel andere financiële wateren.

"Was dat niet met een prijsvraag ofzo?" - Peter de Kraker, D66 Terneuzen

De financiële meevaller van zeven ton, één van de verwekkers van het plan was voor een deel rekenkundig. De al ingetekende meevaller bleek veel kleiner. Ook het zoeken naar sponsoren viel in de jaren van en na corona vies tegen. ‘Project Icoon wordt gezien als geldverkwisting’ zei toenmalig PvdA-fractievoorzitter Laszlo van de Voorde in 2019 er al over.

Nooit enthousiast
Kinderen die destijds schetsjes maakten voor het Icoon, zijn inmiddels volwassen. "Het is helemaal naar mijn tenen gezakt. Ik moet even nadenken hoe het allemaal weer zat." Ronaut den Hollander, is huidig fractievoorzitter van de PvdA. Zijn partij was nooit echt enthousiast het plan. “Wij zaten er wat pragmatischer in. Wij kwamen ook met de suggestie dat je ook vanaf het stadhuis een goed uitzicht hebt."

"Was dat niet met een prijsvraag ofzo?" Ook Peter de Kraker, namens D66 in de Terneuzense raad moet diep in zijn geheugen duiken. "City Marketing had daar toch ook iets mee te maken? Nou, we weten hoe het daar mee afgelopen is". Een citymarketeer heeft Terneuzen niet meer en De Kraker denkt dat het met het Icoon dezelfde kant opgaat. "Op zich heb ik wel leuke ideeën voorbij zien komen. Wij zijn als D66 nooit echt enthousiast over dat Icoon geweest. De financiering was ook zo vreemd, weet ik nog. Nee, ik heb er een hard hoofd in dat het nog ooit gerealiseerd gaat worden."

"Ik kan me heel goed voorstellen dat ze in België denken dat ze meer dan genoeg hebben betaald" -wethouder Frank van Hulle

Knelpunt is eigenlijk alleen de financiering. Van het bedrag dat jaren geleden opzij werd gezet is nog maar weinig over. Sponsoring of crowdfunding bood geen soelaas. Bleef over de hoop of er nog elders een bron aangeboord kon worden. Misschien dat er nog wat in de diepe zakken van Belgische havenbaronnen zat. 

"Vanuit België is er enorm veel geld in de sluis gestoken", weet Wethouder Frank van Hulle. "Ik kan me heel goed voorstellen dat ze in België denken dat ze meer dan genoeg hebben betaald. Aan de andere kant, de overlast van alle werkzaamheden is wel vooral voor ons geweest. Misschien dat ze op dat vlak iets zouden willen doen. Die sluis ook leuk aankleden bijvoorbeeld. Zo'n uitkijktoren zou er dan wel goed bij passen."

Regiodeal
Van Hulle blijft niettemin hoopvol en noemt het project kansrijk. "We willen doorzetten met het plan en kijken of de financiering mogelijk is met geld van de Regiodeal." De Regiodeal is een potje met Haags geld dat bedoeld is om initiatieven in regio's als Zeeuws-Vlaanderen een extra kans te geven. Volgens Van Hulle is er de vrijheid om ook dat geld deels in een uitkijktoren te steken."

De gemeente gokt niet op één paard. Volgens een door de gemeente ingeschakelde fondsenwerver is het Icoon/De Driemast nog steeds kansrijk. Daarom is er een kersvers bidbook van De Driemast gemaakt. Onder meer burgemeester Van Merrienboer, Toonbeeld-directeur Nynke van der Ploeg leggen in het document uit wat De Driemast voor Terneuzen kan betekenen. Tijdens de activiteiten rond de opening van de Nieuwe Sluis wordt dit streven opnieuw onder de aandacht gebracht.

Door: Guido van der Heijden